Misericorden

De misericorden van het koorgestoelte laat een ongekend grote variatie aan onderwerpen zien. Mensen van allerlei slag, volkswijsheden en dieren.

De misericordia van het koorgestoelte

Van de oorspronkelijke misericorden zijn er nog 55 aanwezig. Na de laatste oorlog zijn zes nieuwe misericorden geplaatst. Ondanks verzert van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg zijn deze nieuwe misericorden, die belangrijke gebeurtenissen uit de geschiedenis van Breda voorstellen, dankzij de opstelling van de Kerkvoogdij gehandhaafd. Bekend is dat het koorgestoelte ook in 1625 al een restauratie moet hebben ondergaan.

BedelaarDe bedelaar

De bedelaar gaat van huis tot huis om een aalmoes te vragen. Hij leunt op een stok en draagt een mand om zijn aalmoezen in op te bergen. Omdat de bedelaar blind is, heeft hij een hond bij zich die voor hem de bedelnap draagt. In de Middeleeuwen was de bedelaar op straat een bekende verschijning.

narrenkopDe Narrenkop

De hier getoonde nar heeft een zotskap met ezelsorgen strak om het hoofdgestrokken. Zijn grote snor maakt hem tot een groteske figuur. Misschien is wel een bekende carnavalsfiguur voorgesteld. Het is duidelijk dat hier de spot wordt gedreven. Iemand die voor schut gezet werd, kreeg vroegder de zotskap opgezet, figuurlijk dan wel letterlijk.

vleermuisVleermuis

Nachtdieren zoals de vleermuis verwijzen naar heksen en duistere machten. Tot in deze eeuw was het in Brabant gebruik om een vleermuis boven of tegen een schuurdeur vast te spijkeren. Men dacht hiermee de boze machten en krachten buiten de deur te houden. Ook in andere landen heeft dit gebruik bestaan.

vrouwenbusteVrouwenbuste

De Vrouwenbuste laat een vrouw zien waarvan het haar in een hoornmuts is verwerkt. De vrouwenbuste is karikaturaal en moet gezien worden als een bespotting van de vrouwelijke ijdelheid. De misericorde wordt wel in verband gebracht met het oude gezegd: ‘Men sal een oldt wijff lange proncken eer sie suyverlick wort.’

gevleugeldmonsterGevleugeld Monster

Het Gevleugeld Monster heeft het hoofd van een man en de romp en vleugels van een draak. Op het hoofd van het monster staat een puntmuts. Dat is een muts die vroeger werd gebruikt als kenmerk van de Joden. Misschien was het de bedoeling om op deze manier spot met hen te drijven.

vestigingspoortVestingspoort

Een vestiging zoals hier is afgebeeld diende voor de verdediging van de stad. Het kanon werd gebruikt om de vijand te bekogelen. Door de schietgaten werden de belegeraars beschoten. De afbeelding heeft een meer dubbelzinnige betekenis. De poort verwijst dan naar een bepaalde lichaamsopening van de mens, het kanon naar een bepaald lichaamsdeel.

olifantOlifant

De afgebeelde Olifant gelijkt niet zo goed omdat in de Middeleeuwen slechts weinigen een olifant in levende lijve hadden gezien. Men kende ze alleen uit verhalen van reizigers of uit prentboeken. Het kasteel op de rug werd gebruikt als zitplaats voor drijver of soldaten.

monster

Monster

Het getoonde Monster heeft de kop en het lijf van een hond, vleugels in plaats van voorpoten en een lange staart tussen de achterpoten. Een echt monster dus. De poot van een onbekend hoefdier vormt de maaltijd van het monster. Een mogelijke verklaring voor dit monster is dat hier de duivel is afgebeeld met zijn schamele buit.